Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ

Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ

Ἀ­να­φέ­ρα­με πώς μέ τό βά­πτι­σμα ὁ πι­στός εἰ­σέρ­χε­ται στήν πνευ­μα­τι­κή πα­λαί­στρα καί κα­λεῖ­ται ν’ ἀ­γω­νι­σθεῖ ἐ­ναν­τί­ον τῶν δυ­νά­με­ων τοῦ σκό­τους, πού τόν προ­σβάλ­λουν ἀ­πό τά ἔ­ξω μέ τίς αἰ­σθή­σεις καί γεν­νοῦν τά πά­θη.

Ὁ ἄν­θρω­πος λοι­πόν καί με­τά τήν ἀ­να­γέν­νη­σή του δέν γί­νε­ται ἄ­τρε­πτος ἀλ­λά μέ­νει τρε­πτός· μπο­ρεῖ νά πέ­σει καί πά­λι· νά αὐ­το­νο­μη­θεῖ καί νά μή θε­λή­σει νά μεί­νει ἑ­νω­μέ­νος μέ τήν ἀ­γά­πη τοῦ Θε­οῦ. Ἀλ­λά εἶ­ναι δυ­να­τόν νά ὁ­δη­γη­θεῖ ἐκ νέ­ου στή συμ­φι­λί­ω­ση μέ τόν Θε­ό καί νά ξα­ναρ­χί­σει τόν ἀ­γώ­να. Γι’ αὐ­τό χρει­ά­ζε­ται τήν με­τά­νοι­α, γιά τήν ὁ­ποί­α κά­νου­με λό­γο σ’ αὐ­τό τό κε­φά­λαι­ο.

α) Μό­νι­μη κα­τά­στα­ση στή ζω­ή τῶν πι­στῶν

Ὁ πι­στός κα­λεῖ­ται νά μεί­νει σ’ ὅ­λη τή ζω­ή του ἄ­γρυ­πνος· νά ἀ­γω­νι­σθεῖ ἐ­ναν­τί­ον τῶν πα­θῶν καί τῆς ἐ­γω­ϊ­στι­κῆς τά­σης του. Πρέ­πει νά εἶ­ναι πάν­το­τε σέ ἐ­γρή­γορ­ση καί νά ἀ­πο­βά­λει κά­θε τι πού τόν ἀ­πο­μα­κρύ­νει ἀ­πό τήν ἀ­γά­πη τοῦ Θε­οῦ καί τήν κοι­νω­νί­α μέ τούς ἀ­δελ­φούς.

Αὐ­τή ἡ συ­νε­χής προ­σπά­θεια κά­θε πι­στοῦ νά πα­ρα­με­ρί­ζει τε­λεί­ως τόν ἑ­αυ­τό του, νά τόν θε­ω­ρεῖ πάν­το­τε ὀ­φει­λέ­τη τῆς ἀ­γά­πης τοῦ Θε­οῦ καί τῶν ἀ­δελ­φῶν καί νά ἀ­γω­νί­ζε­ται νά ἀν­τα­πο­κρι­θεῖ σ’ αὐ­τή τήν ἀ­γά­πη, τόν ὁ­δη­γεῖ σέ δια­ρκῆ με­τά­νοι­α, σέ ἀλ­λα­γή τοῦ νοῦ καί τοῦ ὅ­λου προ­σα­να­το­λι­σμοῦ του, ἀ­νοί­γον­τας τό δρό­μο γιά τή χά­ρη τοῦ Θε­οῦ. Ὁ Ἰ­ω­άν­νης ὁ Πρό­δρο­μος κή­ρυτ­τε: «με­τα­νο­εῖ­τε ἤγ­γι­κε γάρ ἡ βα­σι­λεί­α τῶν οὐ­ρα­νῶν» (Ματθ. γ' 2). Μέ τόν ἴ­διο λό­γο ἀρ­χί­ζει καί ὁ Χρι­στός τό κή­ρυγ­μά Του: «Ὁ χρό­νος ἔ­χει συμ­πλη­ρω­θεῖ καί ἐ­πλη­σί­α­σε ἡ βα­σι­λεί­α τοῦ Θε­οῦ· με­τα­νο­εῖ­τε καί πι­στεύ­ε­τε στό εὐ­αγ­γέ­λιο» (Μαρκ. α’ 15).

Ἡ με­τά­νοι­α δέν εἶ­ναι πα­ρο­δι­κή ὑ­πό­θε­ση στή ζω­ή τοῦ πι­στοῦ^- γί­νε­ται μό­νι­μη κα­τά­στα­ση. Ὁ ἅ­γιος Ἰ­σα­άκ ὁ Σῦ­ρος λέ­γει πώς ἡ με­τά­νοι­α εἶ­ναι ἀ­πα­ραί­τη­τη «γιά ὅ­λους ὅ­σους ἐ­πι­θυ­μοῦν τή σω­τη­ρί­α^· γιά τούς ἁ­μαρ­τω­λούς καί γιά τούς δι­καί­ους. Ἡ τε­λει­ό­τη­τα δέν γνω­ρί­ζει ὅ­ρια. Ἔ­τσι ἀ­κό­μη καί ἡ τε­λει­ό­τη­τα τῶν τε­λεί­ων εἶ­ναι ἀ­τε­λής. Γι’ αὐ­τό τό λό­γο ἡ με­τά­νοι­α μέ­νει μέ­χρι τή στιγ­μή τοῦ θα­νά­του ἀ­τε­λής καί ὡς πρός τή διά­ρκεια καί ὡς πρός τά ἔρ­γα της».

Αὐ­τή τή δια­ρκῆ κα­τά­στα­ση με­τα­νοί­ας ζοῦ­σαν οἱ ἅ­γιοι τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας. Δέν εἶ­χαν ἵ­χνος φα­ρι­σα­ϊ­κῆς αὐ­το­ϊ­κα­νο­ποί­η­σης γιά προ­σω­πι­κή ἁ­γι­ό­τη­τα καί προ­σω­πι­κή ἀ­ρε­τή. Ζοῦ­σαν πάν­το­τε σέ κα­τά­στα­ση ἄ­γρυ­πνης ἑ­τοι­μό­τη­τας καί βα­θιᾶς με­τά­νοι­ας.

Ὁ ἅ­γιος Ἀν­τώ­νιος ἔ­λε­γε: «Εἶ­ναι και­ρός καί γιά μέ­να ν’ ἀ­να­χω­ρή­σω, για­τί κον­τεύ­ω νά γί­νω 105 χρό­νων». Ὅ­μως οἱ μα­θη­τές του, πού τόν ἄ­κου­σαν νά λέ­ει αὐ­τά τά λό­για ἄρ­χι­σαν νά κλαῖ­νε, νά τόν ἀγ­κα­λιά-ζουν καί νά τόν κα­τα­φι­λοῦν. Ἐ­κεῖ­νος ὅ­μως, σάν νά ἔ­φευ­γε ἀ­πό μιά ξέ­νη πό­λη, γιά νά με­τα­βεῖ στήν πα­τρί­δα του, συ­ζη­τοῦ­σε χα­ρού­με­να καί τούς συμ­βού­λευ­ε νά μήν πα­ρα­με­λοῦν τούς κό­πους καί νά μήν ἐγ­κα­τα­λεί­πουν τήν ἄ­σκη­ση, ἀλ­λά νά ζοῦν σάν νά ἐ­πρό­κει­το νά πε­θά­νουν κά­θε μέ­ρα:

«Ἐ­γώ ἀ­κο­λου­θῶ τό δρό­μο τῶν πα­τέ­ρων», τούς έ­λε­γε· «βλέ­πω νά μέ κα­λεῖ ὁ Κύ­ριος. Σεῖς γρη­γο­ρεῖ­τε καί νά μή χά­σε­τε τήν πο­λύ­χρο­νη ἄ­σκη­σή σας, ἀλ­λά νά ἀ­γω­νι­σθεῖ­τε νά δι­α­τη­ρή­σε­τε τό ζῆ­λο σας σάν ν’ ἀρ­χί­ζε­τε τώ­ρα γιά πρώ­τη φο­ρά. Γνω­ρί­ζε­τε τούς δαί­μο­νες πό­σο ἄ­γριοι εἶ­ναι, ἀλ­λά καί πό­σο ἀ­σθε­νι­κοί εἶ­ναι στή δύ­να­μη. Μή τούς φο­βό­σα­στε αὐ­τούς, ἀλ­λά πε­ρισ­σό­τε­ρο νά ἀ­να­πνέ­ε­τε τόν Χρι­στό καί νά πι­στεύ­ε­τε σ’ Αὐ­τόν. Ζῆ­στε μέ τέ­τοι­ο τρό­πο, σάν νά πε­ρι­μέ­νε­τε κά­θε φο­ρά νά πε­θά­νε­τε».

Ἡ ζω­ή τῆς ἄ­σκη­σης καί τῆς με­τά­νοι­ας συ­νο­δεύ­ει λοι­πόν τόν ἄν­θρω­πο σ’ ὅ­λη τή ζω­ή του.

β) Τό μυ­στή­ριο τῆς ἐ­ξο­μο­λό­γη­σης

Ὅ­ταν ὁ ἄν­θρω­πος με­τά τό βά­πτι­σμα ὑ­πο­κύ­ψει στίς ἐ­πι­θέ­σεις τοῦ Δι­α­βό­λου καί εἴ­τε μέ σκέ­ψεις, εἴ­τε μέ πρά­ξεις, προ­σβά­λει τήν ἀ­γά­πη τοῦ Θε­οῦ καί τήν ἀ­γά­πη τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας, δη­λα­δή τήν ἀ­γά­πη πρός τά μέ­λη τοῦ Χρι­στοῦ, τό­τε αὐ­τή ἡ πρά­ξη ἀ­πο­τε­λεῖ πλη­γή καί ζη­μι­ώ­νει ὁ­λό­κλη­ρο τό σῶ­μα τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας. Ἐ­δῶ συμ­πε­ρι­λαμ­βά­νε­ται κά­θε σκέ­ψη καί πρά­ξη, πού ἀ­πο­τε­λεῖ ἔκ­φρα­ση τῆς αὐ­το­νο­μί­ας τοῦ ἀν­θρώ­που.

Σ’ αὐ­τές τίς πε­ρι­πτώ­σεις ἡ Ἐκ­κλη­σί­α φρον­τί­ζει γιά τήν ἄ­με­ση θε­ρα­πεί­α τοῦ ἀ­δελ­φοῦ. Ὅ­μως κά­θε ἐκ­δή­λω­ση ἀ­γά­πης τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας περ­νά­ει μέ­σα ἀ­πό τήν ἐ­λεύ­θε­ρη προ­αί­ρε­ση τοῦ πι­στοῦ καί δέν πα­ρα­βιά­ζει τή βού­λη­σή του. Ἄν κά­ποι­ος ἐ­πι­λέ­ξει τήν αὐ­το­νο­μί­α καί δέν ἐ­πι­θυ­μεῖ τήν ἀ­πο­κα­τά­στα­ση τῆς κοι­νω­νί­ας του μέ τό σῶ­μα τοῦ Χρι­στοῦ, τό­τε ὁ ἴ­διος ἀ­πο­κό­πτει τόν ἑ­αυ­τό του. Γι’ αὐ­τό καί δέν τοῦ ἐ­πι­τρέ­πε­ται νά με­τέ­χει στή θεί­α εὐ­χα­ρι­στί­α, μέ­χρι πού νά συ­νέλ­θει καί νά ἀλ­λά­ξει πο­ρεί­α.

Ἄν ἀ­πο­φα­σί­σει νά ἐ­πι­στρέ­ψει στήν κοι­νω­νί­α μέ τόν Θε­ό καί τούς ἀ­δελ­φούς, τοῦ πα­ρέ­χε­ται ἡ συγ­χώ­ρη­ση καί προσ­λαμ­βά­νε­ται πά­λι μέ ἀ­γά­πη· τοῦ ἀ­πο­δί­δε­ται ἡ προ­η­γού­με­νη θέ­ση στήν τρά­πε­ζα τοῦ Κυ­ρί­ου καί ἀ­πο­κτᾶ ξα­νά τήν ἐμ­πει­ρί­α τοῦ «ἑ­νός σώ­μα­τος», πού συγ­κρο­τεῖ­ται ἀ­πό ὅ­σους με­τέ­χουν τοῦ «ἑ­νός ἄρ­του» καί τοῦ «ἑ­νός πο­τη­ρί­ου» (Α’ Κορ. ι’ 14-21).

Ἡ συγ­χώ­ρη­ση δέν δί­δε­ται ἀ­πό ἀν­θρώ­πους, για­τί ἡ αὐ­το­νο­μί­α καί ἡ ἀ­πο­στα­σί­α προ­σέ­βα­λε πρω­ταρ­χι­κά τήν ἀ­γά­πη τοῦ Θε­οῦ. Γι’ αὐ­τό μό­νο ὁ Θε­ός συγ­χω­ρεῖ ἁ­μαρ­τί­ες (Ἠσ. μγ’ 25), δη­λα­δή ὁ Πα­τέ­ρας, διά τοῦ Υἱ­οῦ ἐν Ἁ­γί­ῳ Πνεύ­μα­τι (Ματθ. θ’ 6. Μάρκ. β’ 5. Λουκ. ζ’ 48. Ἰ­ω. κ’ 22- 23. Ἑ­βρ. ι’ 17).

Ἀλ­λά ὁ Χρι­στός βε­βαί­ω­σε τούς μα­θη­τές Του^· «κα­θώς ἔ­στει­λε ἐ­μέ­να ὁ Πα­τέ­ρας καί ἐ­γώ ἀ­πο­στέλ­λω ἐ­σᾶς. Ὅ­ταν εἶ­πε αὐ­τό, τούς ἐ­νε­φύ­ση­σε στό πρό­σω­πο καί πρό­σθε­σε: Λά­βε­τε Πνεῦ­μα Ἅ­γιο, ἄν συγ­χω­ρή­σε­τε τίς ἁ­μαρ­τί­ες κά­ποι­ου, νά εἶ­ναι συγ­χω­ρη­μέ­νες. Ἄν κά­ποι­ου δέν τίς συγ­χω­ρή­σε­τε, νά πα­ρα­μεί­νουν ἀ­συγ­χώ­ρη­τες» (Ἰ­ω. κ’ 21-23). «Ἀ­λή­θεια σᾶς λέ­γω ὅ­τι ὅ­σα δέ­σε­τε στή γῆ, θά εἶ­ναι δε­μέ­να στόν οὐ­ρα­νό καί ὅ­σα λύ­σε­τε στή γῆ, θά εἶ­ναι λυ­μέ­να στόν οὐ­ρα­νό» (Ματθ. ι­η’ 18, ι­στ’ 19).

Ὁ πνευ­μα­τι­κός εἶ­ναι τό ὄρ­γα­νο τοῦ Χρι­στοῦ, οἰ­κο­νό­μος τῶν μυ­στη­ρί­ων καί τῆς χά­ρι­τος τοῦ Κυ­ρί­ου (Α’ Κορ. δ’ 1. Α’ Πέ­τρ. δ’ 10)· δέν εἶ­ναι αὐ­τός ὁ ἴ­διος, ἀλ­λά ὁ Θε­ός πού διά μέ­σου αὐ­τοῦ συγ­χω­ρεῖ τίς ἁ­μαρ­τί­ες. «Ἐ­άν ὁ­μο­λο­γοῦ­με τίς ἁ­μαρ­τί­ες μας, αὐ­τός εἶ­ναι ἀ­ξι­ό­πι­στος καί δί­και­ος, ὥ­στε νά συγ­χω­ρή­σει τίς ἁ­μαρ­τί­ες καί νά μᾶς κα­θα­ρί­σει ἀ­πό κά­θε ἀ­δι­κί­α. Ἄν ποῦ­με πώς δέν ἔ­χου­με ἁ­μαρ­τή­σει, Τόν κά­νου­με ψεύ­τη καί ὁ λό­γος Του δέν εἶ­ναι μέ­σα μας. Παι­διά μου, αὐ­τά σᾶς τά γρά­φω γιά νά μή ἁ­μαρ­τή­σε­τε. Ἀλ­λά ἄν κα­νείς ἁ­μαρ­τή­σει, ἔ­χου­με Πα­ρά­κλη­το πρός τόν Πα­τέ­ρα Ἰ­η­σοῦ Χρι­στό δί­και­ο. Αὐ­τός εἶ­ναι ἱ­λα­σμός τῶν ά­μαρ­τι­ῶν μας καί ὄ­χι μό­νο τῶν δι­κῶν μας ἀλ­λά καί ὅ­λου τοῦ κό­σμου» (Α’ Ἰ­ω. α’ 9. β' 2).

Ἡ ὁ­μο­λο­γί­α τῶν ἁ­μαρ­τι­ῶν γί­νε­ται ἑ­νώ­πιον τῶν ἀν­θρώ­πων· ἐ­κεί­νων πού ἔ­λα­βαν τό χά­ρι­σμα τοῦ Ἁ­γί­ου Πνεύ­μα­τος νά συγ­χω­ροῦν ἁ­μαρ­τί­ες στό ὄ­νο­μα τοῦ Χρι­στοῦ, σύμ­φω­να μέ τήν ἐν­το­λή Του (Ἰ­ω. κ’ 21-23). «Ἄς σοῦ συγ­χω­ρή­σει ὁ Θε­ός δι’ ἐ­μοῦ τοῦ ἁ­μαρ­τω­λοῦ ὅ­λα... πή­γαι­νε εἰς εἰ­ρή­νη, χω­ρίς νά ἔ­χεις καμ­μί­α φρον­τί­δα γιά τό πα­ρα­πτώ­μα­τα πού ἐ­ξο­μο­λο­γή­θη­κες», ἀ­να­φέ­ρε­ται στήν ψύ­χή πού ἀ­παγ­γέλ­λει ὁ πνευ­μα­τι­κός ἱ­ε­ρέ­ας.

γ) Γνή­σια ἐ­ξο­μο­λό­γη­ση

Ὁ ἐ­ξο­μο­λό­γος ἀ­πο­κα­λεῖ­ται καί πνευ­μα­τι­κός για­τρός, μπρο­στά στόν ὁ­ποῖ­ο κα­λεῖ­ται νά τα­πει­νω­θεῖ ὁ ἐ­ξο­μο­λο­γού­με­νος, γιά νά βρεῖ τή χά­ρη τοῦ Θε­οῦ, πού δί­δε­ται στις τα­πει­νές ψυ­χές (Ἰ­ακ. δ’ 6. Α’ Πέ­τρ. ε’ 5):

«Φα­νέ­ρω­νε τήν πλη­γή σου στόν πνευ­μα­τι­κό για­τρό, λέ­γε του καί μή ντρα­πεῖς. Δι­κό μου εἶ­ναι τό τραῦ­μα, πά­τερ, δι­κή μου εἶ­ναι ἡ πλη­γή. Ἀ­πό τή δι­κή μου ρα­θυ­μί­α συ­νέ­βη καί κα­νείς ἄλ­λος δέν μοῦ φταί­ει γι’ αὐ­τό· οὔ­τε ἄν­θρω­πος, οὔ­τε δαί­μο­νας, οὔ­τε σάρ­κα, οὔ­τε τί­πο­τα ἄλ­λο· μό­νο ἡ δι­κή μου ἀ­μέ­λεια. Γί­νε κα­τά τήν ὥ­ρα τῆς ἐ­ξο­μο­λό­γη­σης σάν κα­τά­δι­κος καί στήν ὄ­ψη καί στό λο­γι­σμό. Σκύ­ψε μέ ντρο­πή τό πρό­σω­πο στή γῆ, βρέ­χε ἄν μπο­ρεῖς μέ θερ­μά δά­κρυ­α τά πό­δια τοῦ για­τροῦ, σάν νά ἦ­σαν τά πό­δια τοῦ Χρι­στοῦ» (ἁγ. Ἰ­ω­άν­νης τῆς Κλί­μα­κας).

Ἐ­δῶ ἔ­χουν τή θέ­ση τους τά λό­για τῶν προ­φη­τῶν τῆς ΙΙαλαιᾶς Δι­α­θή­κης:

«Δι­αρ­ρή­ξα­τε τάς καρ­δί­ας ὑ­μῶν καί μή τά ἱ­μά­τια ὑ­μῶν καί ἐ­πι­στρά­φη­τε πρός Κύ­ριον τόν Θε­όν ὑ­μῶν, ὅ­τι ἐ­λε­ή­μων καί οἰ­κτίρ­μων ἐ­στί, μα­κρό­θυ­μος καί πο­λυ­έ­λε­ος...»· μή σχί­ζε­τε τά ροῦ­χα σας ἀλ­λά τίς καρ­δι­ές σας ἀ­πό τόν πό­νο τῆς με­τά­νοι­ας καί τή συ­ναί­σθη­ση τῆς ἐ­νο­χῆς, ἐ­πι­στρέψ­τε στόν Κύ­ριο για­τί εἶ­ναι ἐ­λε­ή­μων καί οἰ­κτίρ­μων, μα­κρό­θυ­μος καί πο­λυ­έ­λε­ος (Ἰ­ω­ήλ β’ 13).

«Ἡ­μάρ­το­μεν, ἠ­σε­βή­σα­μεν, ἠ­δι­κή­σα­μεν, Κύ­ρι­ε ὁ Θε­ός ἡ­μῶν, ἐ­πί πᾶ­σι τοῖς δι­και­ώ­μα­σί σου» (Βα­ρούχ β’ 12)· «ἐ­γεν­νή­θη­μεν ὡς ἀ­κά­θαρ­τοι πάν­τες ἡ­μεῖς, ὡς ρά­κος ἀ­πο­κα­θη­μέ­νης πά­σα ἡ δι­και­ο­σύ­νη ἡ­μῶν» (Ἠσ. ξδ’ 6, πρβλ. Δαν. θ’ 5. Πα­ροιμ. κ’ 9).

Ἡ γνή­σια ἐ­ξο­μο­λό­γη­ση χα­ρί­ζει στόν πι­στό τήν ἄ­φε­ση τῶν ἁ­μαρ­τι­ῶν καί τόν ἀ­πο­κα­θι­στᾶ στήν Ἐκ­κλη­σί­α. Ὅ­μως αὐ­τό δέν ση­μαί­νει πώς μπο­ρεῖ νά μεί­νει ἀ­νέ­με­λος. Εἰ­σέρ­χε­ται καί πά­λι στήν πνευ­μα­τι­κή πα­λαί­στρα καί κα­λεῖ­ται σέ συ­νε­χῆ προ­σπά­θεια, νά κα­τα­νι­κή­σει τά πά­θη, πού μέ τήν ἁ­μαρ­τί­α ἐ­νι­σχύ­θη­καν πε­ρισ­σό­τε­ρο καί ἀ­σκοῦν πά­νω του με­γα­λύ­τε­ρη δύ­να­μη. Πρέ­πει νά ἐ­πι­στρέ­ψει «ἀ­πό ὅ­λας τάς ἁ­μαρ­τί­ας του, τάς ὁ­ποί­ας ἔ­πρα­ξε» καί νά φυ­λά­ξει «πά­σας τάς ἐν­το­λάς τοῦ Θε­οῦ» καί νά πρά­ξει «δι­και­ο­σύ­νην καί ἔ­λε­ος» (Ἰ­εζ. ι­η’ 21, βλ. καί ι­η’ 23-32, λγ’ 10-20).

δ) Τά ἐ­πι­τί­μια

Γιά νά βο­η­θη­θεῖ ὁ πι­στός στόν ἀ­γώ­να του νά κα­τα­νι­κή­σει τά πά­θη, ὁ πνευ­μα­τι­κός ἐ­πι­βάλ­λει με­ρι­κές φο­ρές τά λε­γό­με­να ἐ­πι­τί­μια. Εἶ­ναι παι­δα­γω­γι­κά μέ­σα πού ἐ­πι­βάλ­λον­ται ά­νά­λο­γα μέ τήν κά­θε πε­ρί­πτω­ση· δέν εἶ­ναι ποι­νές, ἀλ­λά ἀ­πα­ραί­τη­τα φάρ­μα­κα γιά τήν ἀν­τι­με­τώ­πιση τοῦ κιν­δύ­νου πού προ­έρ­χε­ται ἀ­πό τά πά­θη.

Κλεί­νον­τες ὑ­πο­γραμ­μί­ζου­με πώς μέ τό μυ­στή­ριο τῆς ἐ­ξο­μο­λό­γη­σης ὁ ἄν­θρω­πος προ­σφέ­ρει στόν Θε­ό τή με­τά­νοι­α καί τή συν­τρι­βή του καί ὁ Θε­ός πα­ρα­χω­ρεῖ στόν ἄν­θρω­πο τή χά­ρη Του καί τό ἔ­λε­ός Του, ἀ­πο­κα­θι­στών­τας τον στήν ἀ­γά­πη καί στήν κοι­νω­νί­α μέ τούς ἀ­δελ­φούς. Μέ τήν αὐ­το­νό­μη­σή του ὁ ἄν­θρω­πος ἁ­μάρ­τη­σε ἀ­πέ­ναν­τι στόν Θε­ό καί στούς ἀ­δελ­φούς του, δι­έ­σπα­σε τήν κοι­νω­νί­α ἀ­γά­πης πού συν­δέ­ει ὅ­λα τά μέ­λη ἀ­να­με­τα­ξύ τους μέ τήν Κε­φα­λή καί συ­ναρ­μο-λο­γεῖ τό ὅ­λο Σῶ­μα. Γι’ αὐ­τό καί ἡ συγ­χώ­ρη­ση ἀ­πο­τε­λεῖ ἀ­πο­κα­τά­στα­ση τοῦ ἁ­μαρ­τω­λοῦ στό σῶ­μα τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας καί ἐκ νέ­ου εἴ­σο­δό του στήν πνευ­μα­τι­κή πα­λαί­στρα, γιά νά ἀ­γω­νι­σθεῖ μα­ζί μέ ὅ­λους τούς ἀ­δελ­φούς, σύμ­φω­να μέ τούς κα­νό­νες πού ὁ ἴ­διος ὁ Κύ­ριος θέ­σπι­σε.